NOWE TERMINY UPŁYWU WAŻNOŚCI ORZECZEŃ O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI I STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI – wydanych z czasie stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego

12 września, 2023

Do dnia 5 sierpnia 2023 roku obowiązywały tzw. przepisy „covidowe” w zakresie okresowych tj. wydanych na czas określony, orzeczeń o niepełnosprawności albo orzeczeń o stopniu niepełnosprawności wydanych na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych a zapadłych w czasie stanu epidemii oraz stanu zagrożenia epidemicznego, bądź których ważność wygasła w ściśle określonym czasie przed wejściem w życie przepisów.

Zgodnie bowiem art. 15h ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (wspomniane wyżej przepisy „covidowe”) dochodziło do automatycznego przedłużania w czasie stanu epidemii i stanu zagrożenia epidemicznego ważność wskazanych wyżej orzeczeń.

Przepis ten brzmiał:

  1. Z przyczyn związanych z przeciwdziałaniem COVID-19, orzeczenie o niepełnosprawności albo orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, wydane na czas określony na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, którego ważność:
    1. upłynęła w terminie do 90 dni przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, pod warunkiem złożenia w tym terminie kolejnego wniosku o wydanie orzeczenia, zachowuje ważność do upływu 60. dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, jednak nie dłużej niż do dnia wydania nowego orzeczenia o niepełnosprawności albo orzeczenia o stopniu niepełnosprawności;
    2. upływa w terminie od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, zachowuje ważność do upływu 60. dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, jednak nie dłużej niż do dnia wydania nowego orzeczenia o niepełnosprawności albo orzeczenia o stopniu niepełnosprawności.
  2. Z przyczyn związanych z przeciwdziałaniem COVID-19, w związku z zachowaniem ważności orzeczeń o niepełnosprawności albo orzeczeń o stopniu niepełnosprawności, na okres wskazany w ust. 1, karty parkingowe, o których mowa w art. 8 ust. 4 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2020 r. poz. 110 i 284) zachowują ważność do 60. dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, nie dłużej jednak niż do dnia wydania nowego orzeczenia o niepełnosprawności albo orzeczenia o stopniu niepełnosprawności.
  3. Z przyczyn związanych z przeciwdziałaniem COVID-19, karty parkingowe, o których mowa w art. 8 ust. 5 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym, zachowują ważność do 60. dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.
  4. Jeżeli decyzja przyznająca świadczenie z pomocy społecznej, o której mowa w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, została wydana w związku z niepełnosprawnością potwierdzoną orzeczeniem i okres, na który została przyznana pomoc, jest uzależniony terminem ważności orzeczenia o niepełnosprawności lub orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, okres wskazany w decyzji ulega przedłużeniu na okres, na jaki zachowuje ważność orzeczenie o niepełnosprawności lub orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, zgodnie z ust. 1 i 2, na podstawie decyzji wydanej z urzędu.
  5. Zmiana decyzji w przypadku, o którym mowa w ust. 4, nie wymaga przeprowadzenia rodzinnego wywiadu środowiskowego ani jego aktualizacji.

    Ważne jednak, że wspomniany art. 15h został uchylony przez art. 10 ustawy z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz niektórych innych ustaw, a w art. 23 ustawy uchylającej ustalono NOWE ZASADY upływu ważności orzeczeń o niepełnosprawności i o stopniu niepełnosprawności wydanych w czasie stanu epidemii oraz okresie stanu zagrożenia epidemicznego. Art. 10 oraz art. 23 tej ustawy weszły w życie właśnie dnia 6 sierpnia 2023 r. (zob. art. 28 pkt 2 ustawy).

Orzeczenia nie stracą więc ważność po upływie 60 dni od zakończenia stanu zagrożenia epidemicznego (ten został zniesiony z dniem 1 lipca 2023 roku), tak jak regulował to wspomniany art. 15 h. Nowe zasady są więc bardziej korzystne dla osób, które posiadają decyzje wydane na podstawie uprzednio obowiązujących przepisów.

Zatem art. 23 ustawy z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz niektórych innych ustaw brzmi następująco:

Orzeczenie o niepełnosprawności albo orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, o którym mowa w art. 15h ustawy zmienianej w art. 10, w brzmieniu dotychczasowym, którego okres ważności:

  1. upłynąłby do dnia 31 grudnia 2020 r. – zachowuje ważność do dnia 31 grudnia 2023 r.,
  2. upłynąłby w okresie od dnia 1 stycznia 2021 r. do dnia 31 grudnia 2021 r. – zachowuje ważność do dnia 31 marca 2024 r.,
  3. upłynąłby w okresie od dnia 1 stycznia 2022 r. do dnia poprzedzającego dzień wejścia w życie niniejszego przepisu – zachowuje ważność do dnia 30 września 2024 r. – jednak nie dłużej niż do dnia wydania nowego ostatecznego orzeczenia o niepełnosprawności albo orzeczenia o stopniu niepełnosprawności.

UWAGA! Kluczowe jest stwierdzenie ustawodawcy „jednak nie dłużej niż do dnia wydania nowego ostatecznego orzeczenia o niepełnosprawności albo orzeczenia o stopniu niepełnosprawności”. Jeśli zatem na przykład osoba, której orzeczenie o stopniu niepełnosprawności straciłoby ważność dnia 1 maja 2023 roku złoży lub już złożyła wniosek o wydanie nowego orzeczenia – to od momentu ostateczności tego nowego orzeczenia – nie mają do niej zastosowania przepisy przedłużające ważność poprzedniej decyzji do 30 września 2024. Wiedza o tym jest istotna przede wszystkim w przypadku, kiedy osoba niepełnosprawna może podejrzewać, iż nowe orzeczenie będzie z jej perspektywy mniej korzystne np. w miejsce umiarkowanego stopnia niepełnosprawności organ ustali lekki stopień niepełnosprawności, co może mieć np. przełożenie na możliwość pracy w warunkach chronionych. Zanim więc osoba niepełnosprawna podejmie decyzję o złożeniu wniosku, winna wziąć pod uwagę fakt, że orzeczenia, które w teorii straciły ważność – pozostają nadal w mocy do określonych terminów, więc w niektórych przypadkach rozważyć warto złożenie wniosku w stosownym momencie przed końcem upływu terminu przedłużenia uregulowanego we wspomnianym art. 23 ustawy z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz niektórych innych ustaw. Wcześniejsze złożenie wniosku i ostateczność takiego orzeczenia zniweczą efekt przedłużenia ważności orzeczenia.

WAŻNE! Jeżeli ważność orzeczenia wydanego w czasie stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego upływa po 5 sierpnia 2023 roku, do orzeczeń takich nie będą miały zastosowania przepisy o przedłużeniu ważności orzeczeń na podstawie art. 23 ustawy z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz niektórych innych ustaw brzmi następująco. Takie orzeczenia przestaną obowiązywać z terminem wskazanym w ich treści.